Specjalny zasiłek opiekuńczy

Ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 roku

Ogólny opis

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału, na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobie, jeżeli zamieszkuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres zasiłkowy, w którym otrzymuje ww. zasiłek, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 764,00 zł.

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 620 zł miesięcznie.

Specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje jeżeli:

1. osoba sprawująca opiekę:
   
   • ma ustalone prawo do emerytury;
   • ma ustalone prawo do renty, renty socjalnej; 
   • ma ustalone prawo do renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego; 
   • ma ustalone prawo do zasiłku stałego; 
   • ma ustalone prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego; 
   • ma ustalone prawo do zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego; 
   • ma ustalone prawo do rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym; 
   • ma ustalone prawo do świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 roku o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia; 
   • ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna; 
   • legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
2. osoba wymagająca opieki: 
   • została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej;
   • została umieszczona w rodzinnym domu dziecka;
   • została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej;
   • została umieszczona w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu; 
3. na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury; 
4. na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo:
   • do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;
   • do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego;
   • do zasiłku dla opiekuna; 
5. na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

W przypadku zbiegu uprawnień do następujących świadczeń:

• świadczenia rodzicielskiego lub
• świadczenia pielęgnacyjnego lub
• specjalnego zasiłku opiekuńczego lub
• dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego lub
• zasiłku dla opiekuna

przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną - także w przypadku gdy świadczenia te przysługują w związku z opieką nad różnymi osobami.

Wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego składa się w organie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.

Prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami.

Prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego ustala się na okres zasiłkowy lub do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności nie dłużej jednak niż do końca okresu zasiłkowego.

Jeżeli w okresie trzech miesięcy, licząc od dnia wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, zostanie złożony wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo to ustala się począwszy od miesiąca, w którym złożono wniosek o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.

Przepisy obowiązujące od dnia 1 stycznia 2024 roku wynikające z ustawy z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym

Osoby, którym przed dniem 1 stycznia 2024 roku albo od dnia 1 stycznia 2024 roku, na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 roku przyznane zostało co najmniej do dnia 31 grudnia 2023 roku prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, zachowują na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 roku , prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego nie dłużej jednak niż do końca okresu, na który prawo zostało przyznane. Osoby te , zachowują prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 roku również w przypadku, gdy osobie nad którą sprawują opiekę zostało wydane nowe orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. Warunkiem zachowania prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na powyższych zasadach jest złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności, a następnie złożenie wniosku o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w terminie 3 miesięcy, licząc od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności. Prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach określonych powyżej przysługuje również po upływie okresu zasiłkowego w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych, na który prawo zostało przyznane, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym zakończył się dotychczasowy okres zasiłkowy.

Okres zasiłkowy oznacza to okres od dnia 1 listopada do dnia 31 października następnego roku kalendarzowego, na jaki ustala się prawo do świadczeń rodzinnych.

Specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli osoba wymagająca opieki ma przyznane prawo do świadczenia wspierającego.

W przypadku, gdy osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złożyły wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego postępowanie z wniosku o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego, zawiesza się do czasu rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego. W przypadku podjęcia zawieszonego postępowania, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego ustala się po dokonaniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.

Wypłata specjalnego zasiłku opiekuńczego podlega wstrzymaniu, jeżeli osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złożyła wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego. W przypadku odmowy przyznania osobie wymagającej opieki świadczenia wspierającego lub pozostawienia wniosku o to świadczenie bez rozpatrzenia specjalny zasiłek opiekuńczy wypłaca się od miesiąca, w którym wstrzymano jego wypłatę do końca okresu na jaki go przyznano, jeżeli osoba spełnia warunki określone w ustawie o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu dotychczasowym.

W przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba pobierająca specjalny zasiłek opiekuńczy na powyższych zasadach, zachowuje do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, chyba że zgon osoby wymagającej opieki nastąpił przed dniem 1 stycznia 2024 roku. Osoba pobierająca na powyższych zasadach specjalny zasiłek opiekuńczy nie traci prawa odpowiednio do:

• świadczenia rodzicielskiego;
• dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;
• świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego, pomimo podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub ustalenia tej osobie prawa do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 roku o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 roku o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia.

Wymagane dokumenty

1. Wypełniony formularz wniosku. 
2. Dowód osobisty lub inny dokument tożsamości do wglądu. W sytuacji składania wniosku w postaci dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym, dostarczenie dokumentu tożsamości do wglądu nie jest wymagane. W pozostałych sytuacjach dowód osobisty lub inny dokument tożsamości musi być okazywany przy składaniu wniosku. 
3. Dokumenty stwierdzające wysokość dochodu rodziny, w tym odpowiednio:
   • oświadczenie o dochodach osoby ubiegającej się o świadczenia rodzinne oraz członków rodziny tej osoby innych niż dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w artykule 27, artykule 30b, artykule 30c, artykule 30e i artykule 30f ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych;
   • zaświadczenie właściwego organu gminy, nakaz płatniczy albo oświadczenie o wielkości gospodarstwa rolnego wyrażonej w hektarach przeliczeniowych ogólnej powierzchni w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy - w przypadku dochodu z gospodarstwa rolnego;
   • umowę dzierżawy – w przypadku oddania części lub całości znajdującego się w posiadaniu rodziny gospodarstwa rolnego w dzierżawę, na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, albo oddania gospodarstwa rolnego w dzierżawę w związku z pobieraniem renty określonej w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej;
   • umowę o wniesieniu wkładów gruntowych – w przypadku wniesienia gospodarstwa rolnego do użytkowania przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną;
   • odpis podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu zasądzającego alimenty na rzecz osób w rodzinie lub poza rodziną lub odpis protokołu posiedzenia zawierającego treść ugody sądowej, odpis zatwierdzonej przez sąd ugody zawartej przed mediatorem lub innego tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, zobowiązujących do alimentów na rzecz osób w rodzinie lub poza rodziną;
   • przekazy lub przelewy pieniężne dokumentujące wysokość zapłaconych alimentów, jeżeli członkowie rodziny są zobowiązani orzeczeniem sądu, ugodą sądową lub ugodą zawartą przed mediatorem lub innym tytułem wykonawczym pochodzącym lub zatwierdzonym przez sąd do ich płacenia na rzecz osoby spoza rodziny;
   • jeżeli osoba uprawniona nie otrzymała alimentów albo otrzymała je w wysokości niższej od ustalonej w orzeczeniu sądu, ugodzie sądowej lub ugodzie zawartej przed mediatorem lub innym tytule wykonawczym pochodzącym lub zatwierdzonym przez sąd: zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne o całkowitej lub częściowej bezskuteczności egzekucji alimentów, a także o wysokości wyegzekwowanych alimentów, lub informację właściwego sądu lub właściwej instytucji o podjęciu przez osobę uprawnioną czynności związanych z wykonaniem tytułu wykonawczego za granicą albo o niepodjęciu tych czynności, w szczególności w związku z brakiem podstawy prawnej do ich podjęcia lub brakiem możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą, jeżeli dłużnik zamieszkuje za granicą; 
   • oświadczenie lub inny dokument określający datę utraty dochodu oraz wysokość i rodzaj utraconego dochodu; 
   • oświadczenie lub inny dokument określający datę uzyskania dochodu oraz wysokość i rodzaj dochodu uzyskanego przez członka rodziny oraz liczbę miesięcy, w których dochód był uzyskiwany – w przypadku uzyskania dochodu w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy; 
   • oświadczenie lub inny dokument określający datę uzyskania dochodu oraz wysokość i rodzaj dochodu uzyskanego przez członka rodziny za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu – w przypadku uzyskania dochodu po roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy. 
4. Karta pobytu – w przypadku cudzoziemca przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznościami, o których mowa w artykule 127 lub artykule 186 ustęp 1 punkt 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 roku o cudzoziemcach, lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej. 
5. Karta pobytu i decyzję o udzieleniu cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub inny dokument uprawniający cudzoziemca do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, który uprawnia do wykonywania pracy. 
6. Oświadczenie wnioskodawcy lub zaświadczenie placówki zapewniającej całodobową opiekę, w przypadku umieszczenia w niej dziecka, o liczbie dni w tygodniu, w których korzysta w niej z całodobowej opieki, albo oświadczenie o niekorzystaniu przez więcej niż 5 dni w tygodniu z całodobowej opieki nad dzieckiem umieszczonym w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym.
7. Inne dokumenty, w tym oświadczenia niezbędne do ustalenia prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego.

W przypadku składania kserokopii dokumentów należy przedłożyć ich oryginały do wglądu.

Sposób dostarczanie dokumentów

• Wymagane dokumenty należy dostarczyć do urzędu na jeden z poniższych sposobów: 
  1. przesłać pocztą tradycyjną na adres Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bielsku-Białej, ulica Karola Miarki 11 (dla celów dowodowych zaleca się przesłanie listem poleconym);
  2. złożyć bezpośrednio w siedzibie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bielsku-Białej - w Dziale Świadczeń Rodzinnych, ulica Filarowa 50;
  3. drogą elektroniczną za pośrednictwem Portalu Informacyjno-Usługowego Empatia Link do strony Portalu Informacyjno-Usługowego Empatia (strona zostanie otwarta w nowym oknie) 
• Wnioski w sprawie ustalenia prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na nowy okres zasiłkowy są przyjmowane od dnia 1 sierpnia danego roku, a w przypadku wniosków składanych drogą elektroniczną - od dnia 1 lipca danego roku. 
• W przypadku złożenia nieprawidłowo wypełnionego wniosku podmiot realizujący świadczenia wzywa pisemnie osobę ubiegającą się o świadczenia do poprawienia lub uzupełnienia wniosku w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Niezastosowanie się do wezwania skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia. 
• W przypadku gdy osoba złoży wniosek bez wymaganych dokumentów, podmiot realizujący świadczenia przyjmuje wniosek i wyznacza termin nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 30 dni na uzupełnienie brakujących dokumentów. Niezastosowanie się do wezwania skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia. 
• Wnioski w sprawie ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych na nowy okres zasiłkowy są przyjmowane od dnia 1 sierpnia danego roku, a w przypadku wniosków składanych drogą elektroniczną – od dnia 1 lipca danego roku. 

Opłaty

Wniosek jest wolny od opłat.

Terminy i sposób załatwienia sprawy

1. Decyzja wydawana jest niezwłocznie, nie później niż w terminie 1 miesiąca od dnia złożenia wniosku. W sprawach szczególnie skomplikowanych termin wynosi do 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku.
2. W przypadku gdy osoba ubiegająca się o świadczenia rodzinne na nowy okres zasiłkowy złoży wniosek wraz z wymaganymi dokumentami do dnia 31 sierpnia, ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz wypłata przysługujących świadczeń następuje do dnia 30 listopada.
3. W przypadku gdy osoba ubiegająca się o świadczenia rodzinne na nowy okres zasiłkowy złoży wniosek wraz z wymaganymi dokumentami od dnia 1 września do dnia 31 października, ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz wypłata przysługujących świadczeń następuje do dnia 31 grudnia.
4. W przypadku gdy osoba ubiegająca się o świadczenia rodzinne na nowy okres zasiłkowy złoży wniosek wraz z wymaganymi dokumentami w okresie od dnia 1 listopada do dnia 31 grudnia danego roku, ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz wypłata przysługujących świadczeń następuje do ostatniego dnia lutego następnego roku. 
5. Decyzja może być odebrana przez Wnioskodawcę: 
   1. poprzez pocztę tradycyjną;
   2. osobiście w siedzibie urzędu;
   3. elektronicznie w przypadku złożenia wniosku drogą elektroniczną.

Tryb odwoławczy

1. Odwołanie wnosi się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w terminie 14 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia, za pośrednictwem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bielsku-Białej. Odwołanie należy złożyć na jeden z poniższych sposobów:
   1. przesłać pocztą tradycyjną (dla celów dowodowych zaleca się przesłanie listem poleconym);
   2. bezpośrednio w siedzibie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bielsku-Białej, ul. Karola Miarki 11, w godzinach jego pracy. 
2. O zachowaniu terminu decyduje data złożenia odwołania lub data jego nadania w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego. 
3. Wniesienie odwołania jest wolne od opłat.

Podstawa prawna

• ustawa z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity Dziennik Ustaw z 2023 roku pozycja 390);
• ustawa z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym (Dziennik Ustaw z 2023 roku pozycja 1429);
• rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 6 lipca 2023 roku w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych oraz zakresu informacji, jakie mają być zawarte we wniosku i oświadczeniach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych (Dziennik Ustaw z 2023 roku pozycja 1340);
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2024 roku w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dziennik Ustaw z 2024 roku pozycja 1238).

Dział Świadczeń Rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bielsku-Białej mieści się przy ulicy Filarowej 50.

Czynny jest:

poniedziałek, wtorek, środa od 7:30 do 15:30;

czwartek od 7:30 do 17:00;

piątek jest dniem wewnętrznym - Strony nie są przyjmowane.

Ze względu na ochronę danych osobowych telefonicznie udzielane są wyłącznie informacje ogólne.

Informacje można uzyskać pod numerami telefonów:

• sprawy dotyczące świadczeń rodzinnych: 33 506-68-00; 33 506-68-01; 33 506-68-07; 33 506-68-17; 33 506-68-18; 33 506-68-22;
• sprawy dotyczące świadczeń z funduszu alimentacyjnego: 33 506-68-00, 33 506-68-01; 33 506-68-16; 33 506-68-07;
• kierownik Daria Bathelt: 33 506-68-10.

Druki do pobrania

Wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego wraz z załącznikami Link do wniosku o specjalny zasiłek opiekuńczy oraz załączników do wniosku (strona zostanie otwarta w nowym oknie)